درس ۱۱ نهم: زن پارسا

درس یازدهم: زن پارسا

زن پارسا

بند اول (ص ۸۲):
واژه های مهم: نقل است: گفته شده است/ در وجود آمد: به دنیا آمد/ جامه: لباس/چراغی روغن: به اندازۀ یک چراغ/ نبود: وجود نداشت، فعل غیر اسنادی/ را: مالکیت (پدر او را سه دختر بود)
قلمرو فکری: چندان جامه نبود: به اندازۀ کافی لباسی وجود نداشت/ پدر او را سه دختر بود: پدرش سه دختر داشت.

بند دوم (ص ۸۲):
واژه های مهم: عهد کردن: پیمان بستن/ مخلوق: آفریده، مردم/ بازآمد: برگشت/ برخاست: گذشتۀ ساده/ خفته اند: گذشتۀ نقلی
قلمرو ادبی: تضاد (رفت – بازآمد)

بند سوم (ص ۸۲):
واژه های مهم: پیغمبر: پیامبر (پیغام + برنده)/ علیه الصّلاه والسلام: درود و سالم بر او باد/ سیده: بانوی بزرگوار/ امّت: مردم، پیروان/ شفاعت: خواهشگری
قلمرو ادبی: کنایه (دلتنگ: ناراحت)

بند چهارم (ص ۸۲، ۸۴):
واژه های مهم: بصره: نام شهری در عراق/ قحط: خشکسالی/ عظیم: بزرگ، بسیار/ متفرق: پراکنده/ درم: درهم، واحد سکۀ نقره/ خواجه: آقا و صاحب/ مشقّت: سختی/غریب: بیگانه، بی کس/ الّا: مگر، به جز/ جاه: مقام/ مقرّبان: نزدیکان/ چون: حرف ربط (هنگامی که)/ ت: متمم (جاهیت: جاهی برای تو)
قلمرو ادبی: کنایه (روی بر خاک نهادن: تضرع و فروتنی به قصد راز و نیاز با خدا)
قلمرو فکری: به دست ظالمی افتاد: به دست انسان ستمگری گرفتار شد/ مرا از این همه هیچ غم نیست: برای این همه رنج و سختی، غمگین و ناراحت نیستم/ فردا جاهیت خواهد بود: در آینده به مقامی خواهی رسید./ مقرّبان آسمان به تو نازند: فرشتگان به تو افتخار می کنند.

بند پنجم (ص ۸۴):
واژه های مهم: دایم: دائم، همیشه/ داشتی: می داشت/ نماز کردی: نماز می خواند/ بر پای بودی: می بود/ همه شب: تمام شب/ همه: صفت مبهم (همه شب)/ «ی» استمراری (روزه داشتی، نماز کردی، بر پای بودی) در زمان گذشته، گاهی ماضی استمراری این گونه به کار می رفت: گذشتۀ ساده + ی
قلمرو ادبی: کنایه (بر پای بودن: مشغول انجام کاری بودن)
قلمرو فکری: دایم روزه داشتی: همیشه روزه دار بود.

بند ششم(ص ۸۴):
واژه های مهم: هوا: میل و خواسته/ موافقت: همراهی/ استی: می بود/ یک ساعت: یک لحظه/ نیاسودمی: نمی آسودم/ از آن: به آن سبب/ استی و نیاسودمی: گذشتۀ استمراری/ الهی: منادا/ «ت» در خدمتت: مضاف الیه./حذف فعل «است» در جملۀ: روشنایی چشم من در خدمت درگاه تو
قلمرو ادبی: تناسب(فرمان – درگاه/ دل – چشم)
قلمرو فکری: از خواب درآمد: بیدار شد/ تو می دانی که هوای دل من در موافقت فرمان توست: تو می دانی که علاقۀ قلبی ام این است که از دستورهای تو پیروی کنم/ اگر کار به دست من استی: اگر اختیار کارها در دست من می بود.

بند هفتم (ص ۸۴):
واژه های مهم: درآمد: داخل شد/ دگر بار: بار دیگر، دوباره/ همچنین: همین طور/ راه: مفعول/ دگربار: ترکیب وصفی مقلوب/ هفت: صفت شمارشی (هفت نوبت)
قلمرو ادبی: تکرار (چادر – راه)
قلمرو فکری: راه ندید: راهی برای خروج پیدا نکرد/ چادر بر جای نهاد: چادر را سر جایش گذاشت.

بند هشتم(ص ۸۴):
واژه های مهم: صومعه: پرستشگاه، دِیر و محل عبادت/ رنجه: آزرده/ ابلیس: شیطان/ زَهره: جرأت، شهامت/ گِرد: پیرامون/ طرار: دزد، راهزن
قلمرو ادبی: کنایه (دل سپردن: علاقه مند و دلبسته شدن/ زهره داشتن: جرأت داشتن)/ تضاد (خفته و بیدار)/ پرسش انکاری (دزد را کی زهرۀ آن بود که گرد او
گردد)/ تکرار (دوست)
قلمرو فکری: از گوشۀ صومعه آواز درآمد: از گوشۀ پرستشگاه صدایی به گوش او رسید/ خود را رنجه مدار: خودت را خسته و ناراحت نکن/ گِرد او گردد: به او
نزدیک شود/ اگر یک دوست خفته است، دوست دیگر بیدار است: اگر رابعه خوابیده است، خداوند بیدار است و از او نگهداری می کند.

خودارزیابی درس زن پارسا

۱.چرا پدر رابعه، شب تولّد او دلتنگ خوابید؟
چون دخترش به دنیا آمده بود و آنها در خانه لباسی نداشتند که او را در آن قرار دهند و نتوانسته بود برای خانواده اش روغن چراغ تهیه کند و عهد کرده بود که از مخلوق چیزی نخواهد.

۲. چه عنوان های دیگری می توان برای این درس انتخاب کرد؟
زن عارف، انسان متوکُل، زن پاکدامن، زن با خدا و …

۳. مهم ترین ویژگی های اخلاقی رابعه چه بود؟
توکل به خدا، شکرگزار نعمت های خدا بودن، فروتنی در مقابل خدا، پارسا و پاکدامن بودن، راضی بودن به رضای خدا

نوشتن درس زن پارسا

۱.هر یک از واژگان زیر با کدام نشانه جمع به کار نمی روند؟
مخلوق: مخلوق‌‌ها، مخلوقات
طرار:طراران، طرارها
ظالم:ظالمان، ظالم‌ها
نظر:نظرها، نظرات
غریب: غریب‌ها، غریبان

۲.با توجّه به متن درس، واژه «دوست» در جمله زیر، به چه اشاره دارد؟
«اگر یک دوست خفته است، دوست دیگر بیدار است».
دوست اول به بنده خدا (رابعه) و دوست دوم به خداوند اشاره دارد.

۳.در جاهای خالی، جمله های مناسب بنویسید.
۲- او شعر را می‌سرود
۳- تو داشتی شعر می‌سرودی
۴- تو داشتی شعر می‌خواندی