درس ۱۳ نهم: آشنای غریبان

آشنای غریبان

دکتر قیصر امین پور (۲ اردیبهشت ۱۳۳۸- ۸ آبان ۱۳۸۶) نویسنده، شاعر و مدرّس دانشگاه در منطقه گتوند از شهرستان دزفول به دنیا آمد. مجموعه شعر های ” به قول پرستو” ، “در کوچۀ آفتاب” ، تنفس صبح” ، آینه های ناگهان”از آثار اوست . او در سال ۱۳۸۶ چشم از دنیا فرو بست.
لحن عاطفی:با احساسات، عواطف و خواست های انسان پیوند دارد. خوانش متن با این لحن، با کشش آوایی و نرمی آهنگ کلام و تکیه و درنگ های مناسب همراه است و با عواطف و احساسات لطیف بازگو می شود.
۱. چشمه های خروشان تو را می شناسند
موجهای پریشان تو را می شناسند
معنی بیت: ای امام رضا(ع) چشمه های جوشنده و موج های پرتلاطم و پریشان با تو آشنا هستند.
تشخیص: چشمه ها و موج ها تو را می شناسند.
مراعات النظیر، تناسب: چشمه، خروشان، موج
واج آرایی: صامت «ش»
ترکیب های وصفی: چشمه های خروشان، موج های پریشان
مضارع اِخباری: می شناسند
۲. پرسشِ تشنگی را تو آبی، جوابی
ریگ های بیابان تو را می شناسند
معنی بیت: ای امام رضا(ع) تو برای تشنگان معرفت همانند آب، ارزشمند هستی و برای پرسش آنان، مانند جوابی. حتّی سنگریزه های بیابان با تو آشنا هستند.
تشبیه: تو مانند آب هستی، تو مانند جواب هستی
تشخیص: ریگ های بیابان تو را می شناسند
مراعات النظیر، تناسب: تشنگی، آب، بیابان
تضاد: پرسش، جواب
حذف فعل: در مصراع نخست
«ی» در واژه های آبی و جوابی: شناسه فعل اِسنادی است که جانشین «هستی» شده است.
۳. نام تو رُخصت رویش است و طراوت
زین سبب برگ و باران تو را می شناسند
معنی بیت: ای امام رضا(ع) نام تو اجازة روییدن و شادابی به طبیعت می دهد(موجب شادمانی است)، به این دلیل حتّی برگ ها و گیاهان و باران(که مظهر رویش و طراوت هستند) تو را می شناسند.
رخصت: اجازه
رویش: روییدن
طراوت: شادابی
زین سبب: به این دلیل
مراعات النظیر، تناسب: برگ، باران، طراوت
واج آرایی: صامت «ر»
تشخیص: برگ و باران تو را می شناسند
۴. هم تو گل های این باغ را می شناسی
هم تمام شهیدان تو را می شناسند
معنی بیت: ای امام رضا(ع) هم تو انسان های پاک و شهیدان این دیار را می شناسی و هم تمام شهدا با تو آشنا هستند.
۵. اینک ای خوب! فصل غریبی سرآمد
چون تمام غریبان تو را می شناسند
معنی بیت: اینک ای انسان والا، ای امام ما، زمان غربت و تنهایی تو به پایان رسیده است؛ زیرا تمام انسان های غریب و تنها (که به زیارت تو می آیند) آشنایان تو هستند.
خوب: نیک، زیبا
سرآمدن: کنایه از به پایان رسیدن
ای خوب: ندا و منادا
چون: زیرا، حرف ربط
۶. کاش من هم عبور تو را دیده بودم
کوچه های خراسان تو را می شناسند
معنی بیت: ای کاش زمانی که تو از خراسان، غریب و تنها می گذشتی؛ من هم بودم و مانند مردم خراسان حضور تو را درک می کردم. مردم خراسان تو را به خوبی می شناسند.
تشخیص: کوچه های خراسان تو را می شناسند
کاش: شبه جمله
کوچه های خراسان: مجاز از مردم خراسان
مراعات النظیر، تناسب: کوچه، عبور
تلمیح: تمام این شعر و این بیت به سفر امام رضا(ع) به خراسان اشاره دارد.

شعر میلاد گل

سروده ی امام خمینی (ره) در وصف امام زمان
لحن شاد:در لحن شاد و شوق انگیز، شنونده به شادی و نشاط، فراخوانده می شود. پس آهنگ خوانش، باشادابی و خوش خبری و بشارت همراه است.
۱. میلاد گل و بهارِ جان آمد
برخیز که عید مِی کشان آمد
معنی بیت : روز تولّد امام زمان(عج) و هنگام شکوفایی و طراوت و شادمانی انسان ها فرا رسیده؛ برخیز و شادمانی کن. زیرا عید عارفان و عاشقان امام زمان(عج) است.
میلاد: تولّد، ولادت
برخیز: بلند شو(فعل امر)
می کشان: باده نوشان، شادخواران(عارفان و عاشقان امام زمان(عج) )
گل و بهارِ جان: امام زمان
مراعات النظیر، تناسب: گل، بهار، عید
ماضی ساده: آمد
ترکیب اضافی: میلادِ گل، بهارِ جان، عیدِ می کشان
۲. خاموش مباش زیرِ این خرقه
بر جانِ جهان، دوباره جان آمد
معنی بیت : گوشه نشینی و افسردگی را رها کن (برخیز و شادی کن)، زیرا با تولّد امام زمان(عج) روح تازه ای در جان مردم جهان دمیده شده است.
خرقه: لباس و جامة درویشان / خاموش مباش: کنایه از اینکه افسرده و ساکت و غمگین نباش، شادی کن
واج آرایی: صامت «ج»
جناس: جان، جهان
مباش: فعل نهی
جهان: مجاز از مردم جهان
۳. گلزار، زِ عیش لاله باران شد
سلطان زمین و آسمان آمد
معنی بیت: عالم هستی از نهایت شادمانی پر از طراوت و شادمانی شده است. زیرا پادشاه تمام زمین و آسمان از راه رسیده است.
گلزار: باغ و بوستان(عالم هستی)
عیش: خوشی، خُرّمی، زندگی
سلطان: امام زمان(عج)
لاله باران شدن: کنایه از سبز و پر طراوت و شاداب شدن
مراعات النظیر، تناسب: گلزار، لاله باران / زمین، آسمان
تضاد: زمین، آسمان
۴. آمادة امر و نهی و فرمان باش
هُشدار که مُنجی جهان آمد
معنی بیت: آگاه باش که نجات بخش بشریت( امام زمان (عج)) به دنیا آمده، پس با تمام وجود آمادة اجرای دستورات و اوامر او باش.
منجی: نجات بخش (امام زمان (عج))
هشدار: آگاه باش
تضاد و تناسب: امر، نهی، فرمان
جهان: مجاز از مردم جهان