درس ۳ هشتم: ارمغان ایران

خودارزیابی

1. برترین و گرامی‌ترین ارمغان «ایران» به دیگر کشورها چیست؟
   برترین و گرامی‌ترین ارمغان ایران به دیگر سرزمین‌ها اندیشه و خرد و فرهنگ بوده‌است.
2. دو تن از دلیران و پهلوانان نامدار ایرانی را نام ببرید که برای سربلندی ایران کوشیده‌اند.
   امیرکبیر – شهیدانی مانند سردار سلیمانی و شهید باکری – آرش کمانگیر
3. به نظر شما چگونه می توان از فرهنگ و ادب فارسی پاسداری کرد؟
   با تلاش برای حفظ ارزش های فرهنگی و منتقل کردن آثار فرهنگی ادبی به نسل های بعدی

واج آرایی (نغمه حروف)

تعریف واج آرایی:

واج آرایی یعنی آرایش موزیکی سخن از راه تکرار بجا و هنرمندانه ی یک یا چند واج. این تکرار باعث گوش نوازی و افزایش موسیقی متن می شود. ( محمد راستگو، هنر سخن آرایی، ۱۳۸۲ ، ص ۱۲)

یکی از عناصر زیبایی کلام ، کاربرد تکرار است. تکرار گونه های مختلفی دارد، گاهی ممکن است در متن یا شعری یک جمله، عبارت یا کلمه تکرار شودو گاهی این تکرار در سطح واج ها هست. یعنی یک یا چند واج تکرار شوند که در این صورت ما با واج آرایی مواجه هستیم.

نمونه هایی از واج آرایی:

مثال:

تکرار واج«س»:
ندانم از چه سبب رنگ آشنایی نیست
سهی قدان سیه چشم ماه سیما را

یا این بیت:

رشته ی تسبیح اگر بگسست معذورم بدار
دستم اندر ساعد ساقی سیمین ساق بود

تکرار واج«ش» در این بیت حافظ:

فغان کاین لولیان شوخ شیرین کار شهرآشوب
چنان بردند صبر از دل که ترکان خوان یغما را

یا این بیت سعدی:

شب است و شاهد و شمع و شراب و شیرینی
غنیمت است چنین شی که دوستان بینی

یا این بیت از سهیل محمودی (شاعر معاصر):

دلم شکسته‌تر از شیشه‌های شهر شماست
شکسته باد کسی کاین چنینمان می خواست

تکرار واج«م» در این بیت حافظ:

چو پرده دار به شمشیر می زند همه را
کسی مقیم حریم حرم نخواهد ماند

گاهی واج آرایی با تکرار یک مصوت بلند ایجاد می شود.
تکرار واج «آ»:

من که شب‌ها ره تقوا زده‌ام با دف و چنگ
این زمان سر به ره آرم چه حکایت باشد (حافظ)

و گاهی واج آرایی با تکرار مصوت کوتاه شکل می گیرد.

تکرار مصوت کوتاه -ِ (کسره):

چیست این سقفِ بلندِ ساده یِ بسیار نقش
زین معما هیچ دانا در جهان آگاه نیست(حافظ)

و مثال های فراوان دیگر.

برای مطالعه‌ی مطالب بیشتر در این زمینه، اینجا کلیک کنید.

فعالیت‌های نوشتاری درس ۳ فارسی هفتم

۱.غلط های املایی را در عبارت های زیر بیابید و اصلاح کنید.
الف) ایران، این خواستگاه بخردان، حتی دشمنان به کین و دل چرکین را در برابر شکوه خود به زانو درمی آورد. (خاستگاه)
ب) فرزندم، تویی که فر و فروق ایران را بدان باز خواهی گرداند و چشم جهانیان را به خیره گی خواهی کشاند.(فروغ – خیرگی)
پ) دل از هرگونه آلایش و گمان درباره خویش بپیرای و یزدان پاک را سپاس بگذار. (بگزار)

۲.کلمه های جمع را به مفرد و کلمه های مفرد را به جمع تبدیل کنید.
همگان: همه
ارمغان: ارمغان‌ها
رادان: راد
ادب: آداب

۳. درمتن درس، دو جمله بیابید که در آنها« تکرار حروف» بر موسیقی کلام افزوده است.
۱.ایرانیان با دیگر مردمان پیوسته به مردی و داد و دانایی رفتار می کرده اند.
۲.بخوان و بجوی و بپوی و ایران خود را بشناس.

۴. مفهوم کلی عبارت زیر را بنویسید.
« تویی که در این روزگار، چشم و چراغ ایرانی و بهار آفرین باغ ایران».
تو در این زمان مایه افتخار و سربلندی ایران هستی و تلاش و همت تو باعث سرسبزی و شکوفایی باغ ایران خواهد شد.