درس ۹ هشتم: نوجوان باهوش

نوجوان باهوش

بند اول:

واژه های مهم: اشعار: جمع شعر(جمع مکسر)/ مطالب: جمع مطلب (جمع مکسر)/ سرشناس: معروف، مشهور/ نوه: فرزندزاده، فرزندِ فرزند/ مجالس: جمع مجلس( جمع مکسر) مکان جمع شدن گروهی برای انجام کاری/ شعرا: جمع شاعر ( جمع مکسر)/ قائم مقام: جانشین/ معرفی: شناساندن

نکته های ادبی: اشعار و مطالب: مراعات نظیر/ قصیده و غزل: مراعات نظیر

دانش زبانی: شاعری سرشناس: شاعر: هسته، سرشناس: وابسته پسین از نوع صفت بیانی/ مجالس شعرا: مجالس: هسته، شعرا وابسته پسین از نوع مضاف الیه/ وی فارسی را خوب می فهمد: خوب «قید»

بند دوم:

واژه های مهم: خرم: خوشحال/ حلاوت: شیرینی/ زهر: سم / شاهد: زیبارو، در اینجا منظور خداوند است/ ساقی: پخش کننده، کسی که آب یا شراب به دیگران بدهد/ ارادت: به میل و اختیار خود.

نکته های ادبی: جهان و جهان: تکرار/ خرّم و خرّم: تکرار / همه عالم و همه عالم: تکرار/ زهر و حلاوت : تضاد/ درد و درمان: تضاد

معنی بیت اول: در جهان خرم و خوشحالم؛ چون که جهان و خرمی و خوشحالی آن را خدا خلق کرده است. من عاشق همه دنیا و آفریده های آن هستم؛ زیرا که خداوند همه دنیا و آفریده های آن را خلق کرده است.

معنی بیت دوم: با عشق و علاقه و شیرینی، زهر را می نوشم (هر سختی و رنجی را می پذیرم)؛ زیرا محبوب و یار زیباروی من، آن را به من عرضه می کند و هر دردی که از جانب او باشد با دل و جان و با میل و رغبت تحمل می کنم و می پذیرم؛ زیرا درمان همه دردها همین معشوق من (خداوند) است.

بند سوم و چهارم:

واژه های مهم: لهجه: نحوه بیان/ خاص: ویژه، مخصوص/ فوق العاده: عالی/ پی برد: فهمید/ حکمت: دانش/ استعداد: توانایی درونی، شایستگی/ بی نظیر: بی مانند/ درخشان: تابان، پرنور / سرشار: لبریز، پر/ نامی: مشهور.

نکته های ادبی: از شادی چشمانش درخشید: کنایه از اینکه بسیار خوشحال شد/ ریاضی، فلسفه، حکمت و علوم قرآنی: مراعات نظیر/ هوش و استعداد: مراعات نظیر

دانش زبانی: شعر سعدی فوق العاده است یا شعرخوانی میرزا ابوالقاسم: حذف عبارت «فوق العاده است» به قرینه لفظی / استعداد بی نظیر: استعداد هسته، بی نظیر وابسته پسین از نوع صفت بیانی/ آینده درخشان: آینده هسته، درخشان وابسته پسین از نوع صفت بیانی / استعداد سرشار: استعداد هسته، سرشار وابسته پسين از نوع صفت بیانی / مردان نامی: مرد هسته، نامی وابسته پسین از نوع صفت بیانی.

قائم مقام فراهانی:

ادیب ، منشی و شاعر دوره قاجار؛ وی در نظم و نثر فارسی تبحر داشت و «ثنایی» تخلص می کرد. کوشش های بسیار وی برای اصلاح ایران، موجب حسادت عده ای از جمله میرزا آقاسی شد و بدگویی بدخواهان، شاه قاجار (محمد شاه) را برانگیخت تا او را به باغ نگارستان تهران احضار کرد و وی را در آنجا خفه کردند. مجموعه نوشته ها و انشاهای قائم مقام فراهانی «منشآت» نام دارد. قائم مقام در نوشتن این اثر، از شیوه «گلستان» سعدی پیروی کرده است.

آشپززاده وزیر

بند اول و دوم:

واژه های مهم: هیاهو: سروصدا/ آزار میداد: اذیت می کرد/ مکتب خانه: مدرسه های قدیمی/ بهانه: عذر و دلیل بی جا/ گوش می سپرد: گوش می داد.

نکته های ادبی: هیاهو و سکوت: تضاد دارند/ هیاهوی کلاغ ها سکوت باغ را می شکست: کنایه از اینکه آشوب و سر و صدای زیادی به پا شد/ یک نفس طی می کرد: کنایه از اینکه مسیر را به سرعت و بدون توقف می پیمود/ گوش می سپرد: کنایه از گوش کردن/ کاغذ ذهن: اضافه تشبیهی؛ زیرا ذهن به کاغذی تشبیه شده است/ قلم و کاغذ و نوشتن: مراعات نظیر/ آشپزخانه، اتاق و در: مراعات نظیر.

دانش زبانی: برف به آرامی می‌بارید: به آرامی قید/ هیاهوی کلاغ ها، سکوت باغ، گوش محمدتقی، صدای استاد، گفته های استاد، کاغذ ذهن و… : ترکیب اضافی

بند سوم:

واژه های مهم: حاصل: نتیجه/ دزدکی: یواشکی / اندک اندک: کم کم.

نکته های ادبی: دست و پا شکسته: کنایه از ناقص بودن/ قلک ذهن: اضافه تشبیهی؛ زیرا ذهن به قلک تشبیه شده است/ بین واژه های درس، دانش و گوش دادن مراعات نظیر وجود دارد.

دانش زبانی: اندک اندک: قید مقدار / قلک ذهن: ترکیب اضافی

بند چهارم و پنجم:

واژه های مهم: طراوت: شادابی، سرسبزی/ وضع: حالت، وضعیت/ استعداد: توانایی درونی / تعارف: رعایت ادب و احترام، زیاده روی در ادای احترام و سپاسگزاری/ کاشف: کشف کننده/ خیره شد: با دقت نگاه کرد/ معلوم: واضح، مشخص.

نکته های ادبی: خیره شد: کنایه از اینکه با دقت نگاه کرد/ طراوت و سرسبزی: مراعات نظیر.

دانش زبانی: نور گرم: نور هسته، گرم وابسته پسین از نوع صفت بیانی/ خب: مخفف خوب شبه جمله و یک جمله کامل محسوب می شود.

بند ششم:( نگاه تاسف بار قائم مقام چرخید و …)

واژه های مهم: تأسف بار: همراه با تأسف/ لیاقت: شایستگی/ ثابت کنم: به اثبات برسانم، مشخص کنم.

نكته ادبی: لب گزید: کنایه از افسوس خوردن.

دانش زبانی: خیر: شبه جمله و یک جمله کامل محسوب می شود/ بگو: فعل امر/ آفرین: شبه جمله و یک جمله کامل محسوب می شود.

بند هفتم:(قائم مقام رو به بچه ها کرد و …)

نکته های ادبی: ستاره ای: منظور دوست و یار است. (با توجه به مطالب این درس، منظور حضرت محمد (ص) است.)/ ستاره، ماه، درخشیدن: مراعات نظیر.

دانش زبانی: دل رمیده: ترکیب وصفی، «دل» هسته است و «رمیده» وابسته پسین از نوع صفت بیانی/ انیس و مونس: هم خانواده هستند.

معنی بیت: ستاره ای (دوست) در آسمان تابید و ماه مجلس ما شد و مجلس را روشن کرد و همدم و هم نشین دل پریشان ما شد.

بند پایانی:

معنی واژه های مهم: هلهله: فریاد شادی، نشانه خوشحالی/ پشتکار: عزم و اراده/ صدر اعظم: نخست وزیر/ منشأ: سرچشمه.

نکته های ادبی: به او خیره شده بود: کنایه از اینکه به او زل زده بود، با حیرت و بهت به او نگاه می کرد./ به وجد آمدن: کنایه از خوشحالی و هیجان.

دانش زبانی: پشتکار فراوان: پشتکار هسته، فراوان وابسته پسین از نوع صفت بیانی/ خدمات فراوان: خدمات هسته، فراوان وابسته پسین از نوع صفت بیانی/ کشور عزیز: کشور هسته، عزیز وابسته پسین از نوع صفت بیانی.

امیر کبیر:
فرهاد حسن زاده، نویسنده معاصر، کتاب امیر کبیر را که زندگانی میرزاتقی خان امیر کبیر است از کودکی تا زمان مرگش از دوران طلایی صدارتش در حکومت قاجار را با نثری ساده و روایتی داستانی به تصویر کشیده است.

گریه امیر

بند اول و دوم:

واژه های مهم: نامدار: مشهور/ هزاوه: روستایی در استان اراک / ذکاوت: باهوش بودن، تیزهوشی/ اطلاع: خبر دادن، آگاهی / شیوع: پخش شدن، شایع شدن / آبله: گونه ای بیماری واگیر که به صورت تاول پوستی ظاهر می شود. آبله در گذشته سبب مرگ و میر می شد./ فوراً:با عجله، سريع / اجرا شود: برگزار شود.

نکته های ادبی: بر سر زبان هاست: کنایه از مشهور و نامی بودن/ شهر و روستا: مراعات نظیر.

دانش زیانی: مردان نامدار: مردان هسته، نامدار وابسته پسین از نوع صفت بیانی

بند سوم:

واژه های مهم: جهل: نادانی/ خرافات: اعتقاداتی که پایه و اساس درستی ندارند./ واکسینه: واکسن زده شده، مایه زده شده/ از قضا: اتفاقاً/ آبله کوب: کسی که واکسن آبله می زند/ جناب امیر: آقای امیر.

دانش زبانی: جهل و نادانی مترادف هستند/ واکسینه شوند: «واکسینه » مسند/ امیر سخت نگران شد: سخت به معنای «بسیار» و قیدِ مقدار است.

بند چهارم:

واژه های مهم: جهل: نادانی/ بقال: کسی که خواربار و مایحتاج روزمره مردم را می فروشد/ ماجرا: رخداد، اتفاق/ صدای رسا: صدای شیوا، بلند/ خطاب: مورد خطاب قرار دادن، صدا زدن، با کسی سخن گفتن/ مسئول: کسی که نسبت به کاری وظیفه یا تعهد دارد./ وضع: حالت، موقعیت، وضعیت/ حقیقی: واقعی، راستین / ایجاد: به وجود آوردن

نکته های ادبی: مدرسه و کتابخانه: مراعات نظیر.

دانش زبانی: جهل و نادانی مترادف هستند/ صدای رسا: «صدا» هسته، «رسا» وابسته پسین از نوع صفت بیانی/ فرزندان حقیقی من: «فرزند» هسته، «حقیقی» وابسته پسین از نوع صفت بیانی، من وابسته پسین از نوع مضاف اليه.

داستانهایی از زندگی امیر کبیر:
این کتاب اثر محمود حکیمی است که در آن داستان هایی از زندگی امیرکبیر که یکی از صدراعظم های ایران در زمان ناصرالدین شاه قاجار بود، ذکر شده است. حکیمی از جمله نویسندگان و پژوهشگران ایرانی است که عمر خود را وقف پژوهش و مطالعه در حوزه معارف اهل بیت (ع) کرده است. از آثار او می توان به: «زندگانی حضرت زینب (س)، سیرت و شخصیت حضرت محمد (ص)، زندگانی حضرت امام حسین (ع)، داستانهای آموزنده برای کودکان، آموزش کودکان نابینا و حس ششم » اشاره کرد. همچنین در حوزه داستان، «وجدان، به سوی ساحل و پیام آور محبت» از آثار اوست.