درس ۱۱ هشتم: پرچم داران

پرچم داران

ایران سرزمینی بزرگ و عزیز و شکوهمند است. سرزمینی که دین و زبان و فرهنگ و جسم و جان من و تو در آن پرورش یافته و اکنون پاره ای از پیکره ماست. اگر چه در طول تاریخ ستم ها و گزند های فراوانی دیده اما هرگز ایمان، عزت و اراده استوار خود را از دست نداده است.
میهنی که در دوران دفاع مقدس لحظه های تلخ و شیرین بسیاری را به چشم دیده و گرمی خون دلاوران را بر پیکر خود احساس کرده است و شهدای بسیاری را در دل خود جای داده و از گستاخی ها و بی رحمی های دشمن خون دل ها خورده است.
در دوران جنگ تحمیلی به خیل عظیم نوجوانان و جوانان بسیجی و جان برکفان ارتشی و سپاهی این پهنه خدایی را به بنیانی استوار و سدی نفوذ ناپذیر و پایدار در برابر هجوم وحشیانه صدام و حامیان آمریکایی او تبدیل کرد.

واژه های مهم: گزند :آسیب/ گستاخی : بی شرمی/ پیکره:جسم ،تن/ اراده: تصمیم ، عزم/ عزت: ارجمندی/ خیل : گروه و دسته، جمع/ جان بر کف: کسی که آماده جانفشانی و ایثار و فداکاری است./ هجوم: حمله

دانش زبانی: ایران، سرزمینی بزرگ و عزیز و شکوهمند است: ایران: نهاد/ سرزمین: مسند و هسته/ بزرگ ، عزیز و شکوهمند: وابسته پسین، صفت بیانی/ این پهنه خدایی: این صفت اشاره، وابسته پیشین؛ پهنه: هسته؛ خدایی: وابسته پسين: صفت بیانی

قلمروی ادبی: چشم میهن : جان بخشی/ پاره ای از پیکره ماست : کنایه/ لحظه های تلخ و شیرین : تضاد و حس آمیزی/ ستم و گزند: مترادف/ خون دل خوردن و در دل جای دادن : کنایه از سختی کشیدن/ جان برکف : کنایه از فداکار ، ایثار کننده جان/ این پهنه خدایی را به سدی نفوذ ناپذیر تبدیل کرد: تشبيه

در آن ایام که دشمن از آسمان و زمین آتش بمب و موشک بر سر مردم بی گناه این سرزمین فرو می ریخت ایران سرافراز هرگز رنگ نباخت و برخورد نلرزید و جنب و جوش خود را رها نکرد پابرجا ماند و درس پاکی؛ پایداری و پاسداری را به انسان های آزاده و دل زنده جهان آموخت.

قلمروی ادبی: آسمان و زمین : منظور همه جا، تناسب و تضاد/ بمب، موشک، آتش:مراعات نظیر/ ایران : تشخیص/ بر وسر:جناس/ ایران سرافراز: مجاز از مردم ایران/ رنگ نباخت و نلرزید : کنایه از نترسیدن/ پابرجا : کنایه از مقاوم و پایدار/ دل زنده : منظور آگاه و بانشاط / پاکی، پایداری، پاسداری:واج آرایی.

قلمروی زبانی: در آن ایام: آن، صفت اشاره، وابسته پیشین؛ ایام: جمع يوم، متمم و هسته

آری در دوران دفاع مقدس جوانان مومن و سربازان شجاع این ملت در برابر تازش دشمن به لطف پروردگار مهربان حماسه های شگفت انگیز آفریدند و پس از پایان جنگ تحمیلی همت و تلاش همین سربازان سربلند و دلاوران رشید با علم و دانش و تخصص و تعهد در آمیخت، تا حافظ آبروی این سرزمین آسمانی و بیانگر فکر ایرانی باشد.
امروز نوجوانان شاداب و با ایمان و جوانان سرزنده و پاک آیین میهن اسلامی همانند قلل استوار و پایدارند که مایه عزت و افتخار نسل های امروز و فردایند و سیمای وطن را به زیور و شکوه خلاقیت و نوآوری می آرایند و به لطف خداوند بزرگ در همه عرصه ها و میدان ها پرچم ایران اسلامی را با سرود سرفرازی و آزادمنشی برخواهند افراشت.

واژه های مهم: تازش : هجوم از مصدر تاختن،بن مضارع:تاز/ حماسه :دلیری ، شجاعت/ رشيد : خوش قد و قامت ، دلیر/ تعهد : پیمان بستن ، به عهده گرفتن/ سرزمین آسمانی : پاک و مقدس/ سرزنده : با نشاط/ قلل: جمع قلّه/ سيما : چهره/ زيور : زینت/ خلاقیت : آفرینش/ عرصه : میدان ، قلمرو/ پاک آیین: ترکیب وصفی مقلوب/ می آرایند: آراسته می کنند.
قلمروی ادبی: همت و تلاش:مراعات نظير/ علم، دانش، تخصص و تعهد:مراعات نظیر/ شاداب و سرزنده:مترادف/ نوجوانان شاداب و جوانان سرزنده مانند قلل استوار و پایدارند: آرایه تشبيه/ عزت و افتخار: مراعات نظير/ امروز و فردا: تضاد/ سیمای وطن: اضافه ی استعاری/ خلاقیت و نوآوری: ترادف/ عرصه و میدان: ترادف/ ایران ، سرود ، پرچم و آزاد منشی: مراعات نظیر

شعر ای وطن

لحن شعر: میهنی
قالب شعری: قصيده( این شعر قسمتی از قصیده ی ۳۶ بیتی “ای وطن “ادیب الممالک فراهانی است)

بیت اول:
ای وطن،ای دل مرا مأوا
ای وطن، ای تن مرا مسکن
قلمروی ادبی: تشخیص و تکرار (وطن منادا قرار گرفته و تشخیص دارد)/ واج آرایی (آ)/ مانند مسکن برای تن من: تشبیه
قلمروی زبانی: مأوا: جایگاه، پناهگاه، جای امن/ بیت ۶ جمله است ./ای حرف ندا:وطن منادا/ ای دوم حرف ندا: وطن منادای محذوف/ بیت دوم هم به همین صورت است./ مرا: را فک اضافه:ماوای دل من هستی/ ماوا: مسند/ مسكن تن من (مسکن:مسند)، به صورت رای حرف اضافه هم می آید، برای دل من مأوا هستی.
معنی بیت: ای وطن من، تو جایگاهی برای امنیت و آسایش و پناهگاه من هستی.

بیت دوم:
ای وطن، ای تو نور و ما همه چشم
ای وطن ای تو جان و ما همه تن
قلمروی ادبی: ای وطن: تشخیص/ تو نور؛ ما چشم؛ تو جان؛ ما تن: تشبيه/ چشم، جان، تن: مراعات نظیر/ تکرار وطن
قلمروی زبانی: بیت هشت جمله دارد. در هر مصراع دو منادا داریم و منادای دوم در هر مصراع محذوف است./ تو:نهاد/ نور:مسند/ چشم:مسند/ جان و تن: مسند
معنی بیت: ای وطن، ما همه بینایی خود را از وجود تو می گیریم ما بدنی هستیم که جان و روح ما، تو هستی.

بیت سوم:
نکته ای گویمت که گر شنوی
شاد، مانی به جان و زنده به تن
قلمروی ادبی : جان و تن: مراعات نظیر
قلمروی زبانی: بیت چهار جمله دارد ./ ضمير (ت ) در گویمت ، نقش متمم دارد.( به تو می گویم ).
معنی بیت: نکته ای را می خواهم برای تو بازگو کنم که اگر بشنوی با دل و جانت شادمان می شوی.

بیت چهارم و پنجم:
آدمی را چو هفت مهر به دل
نبود کم شمار از اهریمن
مهر ناموس و زندگانی و دین
عزت و خاندان و مال و وطن
واژه های مهم: اهریمن:شیطان/ مهر:دوستی، محبت/ ناموس: آبرو/ عزت:ارجمندی/ خاندان: خانواده
قلمروی ادبی: تضاد آدمی و اهریمن/ واج آرایی مصوت _ُ و صامت ن
قلمرو زبانی: هر دو بیت با هم دو جمله دارد: بیت دوم ، کلاً ،بدل برای عبارت «هفت مهر» در بیت قبل به حساب می آید/ بیت دارای هفت ترکیب اضافی است/ هفت مهر، هفت: صفت شمارشی، وابسته پیشین؛ مهر: هسته/ نوع (را) در مصراع اول رای گسست اضافه می باشد. (اگر هفت مهر به دل آدمی نباشد).
معنی بیت: اگر انسان این هفت نشان مهر و علاقه را نسبت به میهن نداشته باشد، از شیطان پست و بی ارزش تر است. آن هفت محبت: علاقه به آبرو،زندگی ،دین و مذهب ،شرف و بزرگی، خانواده و دارایی و سرزمین هستند.

بیت ششم:
و آن که حب وطن نداشت به دل
مرده زان خوب تر به باور من
قلمروی ادبی: تلمیح به حدیث پیامبر ( حب الوطن من الايمان )
قلمروی زبانی: حب وطن: میهن دوستی، عشق به سرزمین/ بیت دو جمله دارد/ آن کسی: نهاد/ حب وطن: مفعول/ دل: متمم/ مرده: نهاد/ زان: مخفف؛ از آن/ آن: متمم و هسته/ خوبتر: مسند/ باور: متمم و هسته/ من: وابسته پسین، مضاف اليه/ دو جمله.
معنی بیت: و کسی که میهن دوستی و علاقه به وطن را در دل نداشته باشد به اعتقاد من مرده از چنین انسانی بهتر است.

ادیب الممالک فراهانی:

میرزا محمد صادق امیری، معروف به ادیب الممالک، شاعر و روزنامه نگار عصر مشروطه بود. او در سال ۱۲۷۷ ه.ق در فراهان اراک به دنیا آمد. پس از مهارت و شهرت در شاعری، مظفرالدین شاه قاجار به او لقب ادیب الممالک داد.